Het is belangrijk dat als je zwangerschapsvergiftiging hebt doorgemaakt, jij en jouw naaste omgeving, jullie ervan bewust zijn dat het mogelijk niet klaar is na de bevalling. Als de moederkoek verdwenen is, dan verdwijnt de bron van de ziekte, maar dat betekent niet dat je daarna weer vanzelfsprekend de oude wordt.
De eerste jaren na de bevalling heeft zo’n 70% van de vrouwen met zwangerschapsvergiftiging last van lichamelijke en/of psychische restverschijnselen. Uit onderzoek blijkt dat veel vrouwen zelfs 10 jaar na de bevalling nog aangeven niet de oude te zijn geworden. Dus ervaar je klachten na zwangerschapsvergiftiging? Je bent niet de enige en neem het serieus! En vergeet niet; je staat er niet alleen voor en je vindt jouw weg wel weer, ook al is dat soms een andere weg dan die je ooit voor ogen had.
Het is belangrijk dat er meer bewustwording en erkenning komt voor die lange nasleep die zwangerschapsvergiftiging kan hebben. Zowel lichamelijk, psychisch als sociaal heeft zwangerschapsvergiftiging een enorme impact op iemands identiteit. Helaas is hier nog maar weinig over bekend, waardoor het zomaar kan dat je weinig begrip uit jouw omgeving ervaart. Als vrouw kan je lange tijd niet in orde zijn en heb je veel te verwerken. Ook als jouw kind het heel goed doet. Zeker ook voor de partner en de naaste omgeving is het niet niks. Voor hen kan de periode van ziekte, bevalling en de nasleep ook een stevige invloed hebben en als turbulent en ontwrichtend worden ervaren.
Lichamelijke nasleep na zwangerschapsvergiftiging
Uit onderzoek wordt steeds meer duidelijk dat er op de lange termijn gezondheidsrisico’s verbonden zijn aan het doormaken van zwangerschapsvergiftiging. Zo krijgt 1 op de 3 vrouwen met probleemvolle zwangerschappen binnen 1 tot 20 jaar na de zwangerschap hoge bloeddruk, hoog cholesterol of suikerziekte. Vrouwen die zwangerschapsvergiftiging hebben door gemaakt hebben een 2 tot wel 7 keer verhoogd risico op hart- en vaatziekten later in het leven, zelfs al vóór het vijftigste levensjaar. Zowel het risico op hoge bloeddruk, hartinfarct, herseninfarct, hartritmestoornissen, hartfalen en trombose is verhoogd bij deze vrouwen vergeleken met vrouwen die een gezonde zwangerschap hebben gehad. De mate van het risico (ofwel dichter bij “de 2 keer verhoogd” of bij “de 7 keer verhoogd”) hangt af van de termijn waarop pre-eclampsie zich ontwikkeld heeft; met name vroege pre-eclampsie in combinatie met foetale groeibeperking houdt verband met het hoogste risico op hart- en vaatziekten. Dit hangt waarschijnlijk samen met het onderliggende risicoprofiel.
3 maanden na de bevalling heeft ongeveer 40% van de vrouwen nog een verhoogde bloeddruk, en 2 jaar na de bevalling is dit gedaald naar 20% (1 op de 5). Uit onderzoek blijkt ook dat de bloeddruk van vrouwen die pre-eclampsie hebben gehad een half jaar na de bevalling gemiddeld genomen vergelijkbaar is met de bloeddruk van een vrouw die 20 jaar (!) ouder zijn. Dat zegt iets over de conditie van het hart en de vaten. En dat blijft; dus de kans dat iemand ook 20 jaar eerder in de problemen komt, is groter. Daarnaast heeft gemiddeld genomen 1 op de 50 vrouwen (2%) nog eiwitverlies in de urine na 2 jaar. Het is dus ook niet niks!
Een gezonde leefstijl is erg belangrijk, zeker als je pre-eclampsie en/of HELLP-syndroom hebt doorgemaakt. Het is verstandig je bewust te zijn van het verhoogde risico op hart- en vaatziekten. Want om dit risico te beperken heeft een gezond gewicht, weinig zoutinname, regelmatig sport (3x per week minimaal een half uur), niet roken en beperkt alcoholgebruik een gunstig effect.
Verder adviseren we jaarlijks bloeddruk, cholesterolwaarde, nierfunctie en bloedsuiker te (laten) controleren en regelmatig (ongeveer elke 2 jaar) een cardiovasculair risicomanagement (CVRM) in te zetten bij de huisarts. Hiermee wordt jouw persoonlijke risico op hart- en vaatziekten verder in kaart gebracht, om, daar waar mogelijk, in te spelen op die risicofactoren en de kans op ziekte en verlies aan welbevinden te verlagen. Houden je lichamelijke klachten aan? Dan raden we aan een revalidatiearts of ergotherapeut te raadplegen.
Meer informatie over een cardiovasculair risicomanagement kun je bespreken met de huisarts.
Wanneer je wilt bijdragen aan wetenschappelijk onderzoek naar de lichamelijke gevolgen van zwangerschapsvergiftiging, dan is deelname aan de Queen of Hearts studie of de PEARLS studie wellicht mogelijk.
Psychische nasleep na zwangerschapsvergiftiging
Veel vrouwen ervaren na zwangerschapsvergiftiging psychische en cognitieve klachten zoals vergeetachtigheid, somberheid en depressiviteit in de eerste 10 jaar na de bevalling. Zowel bij de vrouw als hun partner zien we vaker klachten passend bij posttraumatische stress stoornis (PTSS) en depressie na een zwangerschap gecompliceerd door zwangerschapsvergiftiging- en/of bijkomende vroeggeboorte vergeleken met een gezonde zwangerschap. Ook relationele problemen en problemen in het hervatten van werk komen vaker voor. Deze problemen kunnen deels te maken hebben met een minder goed functionerend hart- en vaatstelsel, maar anderzijds ook met de psychisch traumatische gevolgen van de zwangerschap.
Daarnaast worden deze vrouwen minder vaak opnieuw zwanger. Eén van de belangrijkste redenen hiervoor is de angst om opnieuw ziek te worden en/of de angst om (weer) een te vroeg geboren kind te krijgen. Andere redenen die een rol spelen in deze beslissing zijn de wens van de partner of de omgeving, de intensieve zorg voor het kind uit de eerste zwangerschap en/of een negatief advies van de arts.
Dát er dus een psychische nasleep kan zijn; dat is duidelijk. De precieze oorzaak is helaas nog niet bekend. De klachten die je mogelijk ervaart ná zwangerschapsvergiftiging zijn reëel en waarschijnlijk niet zomaar voorbij na de gebruikelijke 3 tot 6 maanden “ontzwangeren”. Neem ze dus zeker serieus en zoek tijdig hulp. EMDR is een bewezen techniek die kan helpen bij de verwerking van de psychische gevolgen van zwangerschapsvergiftiging. Via je huisarts kun je je laten verwijzen voor deze therapie bij een psycholoog in jouw regio.
Wanneer je wilt bijdragen aan wetenschappelijk onderzoek naar de psychologische gevolgen van zwangerschapsvergiftiging, dan is deelname aan de DECONNECT studie wellicht mogelijk, dit is een vervolg op de Queen of Hearts studie.